Manuelna terapija - mobilizacija

Refentni bol je pojava neprijatne senzacije na delu tela koje je odvojeno, odnosno udaljeno od uzroka te senzacije. Na primer, ukoliko je senzitivni nerv iritiran na kraju svog puta, bol se interpretira kao da dolazi iz područja koje taj nerv senzitivno inerviše.

Manuelna terapija (ponovo) preuzima glavnu poziciju u modernoj fizioterapiji kada je u pitanju referentni bol usled kontraktura zglobova, pored standardno upotrebljavanih aparaturnih modaliteta (ultrazvučna, kratkotalasna i TENS terapija).

Medju najčešćim modalitetima primene manuelne terapije kod referentnog bola su manipulacija i mobilizacija. Na taj način se održava elastičnost, mobilnost i tenzilna snaga paraartikularnih mekih tkiva. Takodje, time se stimulišu mehanoreceptori u tim i okolnim tkivima, smanjujući na taj način prenos bolnih nadražaja odnosno delujući analgetski (Kisner & Colby, 2002).

Postoji više raširenih koncepata, ili tehnika, spinalne mobilizacije.

Maitland koncept

Mejtlandov koncept (Maitland, 1986) podrazumeva primenu pasivnih i pomoćnih oscilatornih pokreta u zglobovima kičmenog stuba, u cilju savladavanja ukočenosti i bolova mehaničke prirode. Cilj je uspostavljanje pokreta rotacije, klizanja i kotrljanja zglobnih površina, koje su gradirane prema amplitudi pokreta. Prema Mejtlandovom konceptu, bolni odgovor se "gotovo uvek može sresti pre u nefiziološkom pokretu nego u fiziološkom pokretu".

Gradus 1 su pokreti male amplitude koji se izvode ispod nivoa otpora tkiva, i koriste se za veoma bolna stanja. Pošto ova amplituda pokreta ne proizvodi tenziju kolagenih vlakana u mekim tkivima, izoluje se efekat na nervne strukture (Threlkeld, 1992).
Gradus 2 su pokreti veće amplitude, i dalje ispod nivoa otpora tkiva. Koriste se u situacijama kada bol ne dovodi do ograničenja pokreta, ali postoji bol na palpaciju.
Gradus 3 su pokreti velike amplitude koji dostižu limit otpora tkiva, i koriste se za poboljšanje obima pokreta.
Gradus 4 su pokreti veoma velike amplitude, koji se koriste kod blagih hroničnih bolova.
Gradus 5 su potisci i trzaji velike brzine, koji se koriste u manipulaciji.

Mejtlandova tehnika se primenjuje duž sagitalne ili frontalne ose, bez obzira na ugao pod kojim stoje zglobne površine u odnosu na osovinu trupa. Kod perifernih zglobova, uglavnom se primenjuje u pravcu u kom se reprodukuje bol ili kontraktura.

Mulligan koncept

Maligenov koncept primenjuje fiziološki pokret, u cilju restituisanja korektne pokretljivosti bez prisustva bola. Ovaj koncept se koristi najčešće kod hroničnih stanja, i to onih koja dominantno prati ograničenje pokreta, ali pritom nisu veoma bolna.

Maligen preporučuje pun fiziološki obim pokreta, uključujući i savladavanje otpora pasivnom asistencijom fizioterapeuta u smislu klizajućih pokreta, izvedenih u pravcu tangente u tački u kojoj je aktivni rotacioni pokret bolom limitiran. Na taj način se restituiše zglobna "motorna memorija", odnosno koriguje proprioceptivni fidbek zgloba u pokretu.

Vrsta pokreta:

NAGS (Natural Apophyseal accessory Glides- prirodno dodatno klizanje apofiza), pasivni pokret vratnog dela kičmenog stuba.
SNAGS (Sustained Natural Apophyseal accessory Glides- potpomognuto prirodno dodatno klizanje apofiza), asistirani pokreti klizanja zadržavajući istu ravan pokreta.
MWM (Mobilisations With Movement) se koriste kod perifernih zglobova. Smatra se da tangencijalni klizajući pokreti dovode do obezboljenja. (Kaltenborn, 1989; Exelby 1995 i 2002)

Maligenova tehnika se, za razliku od Mejtlandove, primenjuje duž ravni u kojoj stoje zglobne fasete ciljanih zigapofizealnih zglobova (malih artikulacija kičmenih pršljenova).

Literatura

Kisner C, Colby LA. Therapeutic exercise: Foundations and techniques (5th ed.). F.A. Davis, Philadelphia 2007.
Maitland GD. Vertebral Manipulation. 5th ed. Butterworth & Co Ltd, London 1986.
Threlkeld AJ. The effects of manual therapy on connective tissue. Phys Ther. 1992; 72:893-902.
Kaltenborn FM, Evjenth 0. Manual Mobilization of the Extremity Joints: Basic Examination and Treatment Techniques. 4th ed.Olaf Norlis Bokhandel Universitatsgaten, Oslo 1989.
Exelby L. Peripheral mobilisations with movement. Manual Therapy 1996; 1(3):118-26.
Exelby L. The Mulligan concept: Its application in the management of spinal conditions. Manual Therapy 2002; 7(2):64–70.